ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΗ ΧΩΡΙΣΤΗ
Χωριστή -Τσατάλτζα : Μαρτυρική Κωμόπολη της Δράμας
Ο αγώνας αρχίζει - καρδιά του η Τσατάλτζα
Γενικές Πληροφορίες
Η Χωριστή βρίσκεται παράπλευρα της Εθνικής οδού Δράμας - Καβάλας και σε απόσταση 5 χιλιομέτρων από την Δράμα, με δύο χιλιάδες πεντακόσιους (2.500-3.000) περίπου κατοίκους.
Τρεις πνευματικοί φάροι της Χωριστής:
Εκκλησία (1903-1906),
Αναγνωστήριο (1903-1906),
Σχολείο πάνω στο λόφο (1912-1920).
Κτίστικαν με δαπάνες των Μακεδονομάχων κατοίκων της Χωριστής τότε Τσατάλτζας - και με τη θερμογόνο καθοδήγηση του εθνο-ιερο-μάρτυρα Μητροπολίτη Δράμας Χρυσοστόμου (1902-1910) και του ισάξιου διαδόχου του, Μητροπολίτη Αγαθάγγελου Β' (1910-1922).
Ο Κώδικας της Ελληνικής Ορθοδόξου Κοινότητας Τσιατάλτζιας (1842-1916),
που διασώθηκε από τις τρεις βουλγαρικές κατοχές,
μας δίνει πολύτιμες πληροφορίες για τη
θρησκευτική,
εθνική,
κοινωνική και πολιτιστική ζωή
στη Χωριστή από το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα μέχρι τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Είναι η περίοδος που αρχίζει η συστηματική καλλιέργεια του καπνού, οπότε η ελληνικότατη Τσατάλτζα, ιδιαίτερα από τις αρχές του 20ου αιώνα, με την έλευση του Μητροπολίτη Χρυσοστόμου στη Δράμα και την έναρξη του Μακεδόνικου Αγώνα, γίνεται πολιτιστικό και εθνικό κέντρο της περιοχής.
Τη δράση της αυτή θα την πληρώσει με 800 περίπου θύματα κατά τις τρεις βουλγαρικές κατοχές που ακολούθησαν.
Ύστερα από 60 χρόνια, με το Πρ. Διάταγμα 140/5-8-2005, η Χωριστή ανακηρύσσεται
επιτέλους ως ΜΑΡΤΥΡΙΚΗ κωμόπολη.
Αναγνώριση που της όφειλε η Πολιτεία από το 1945!
Από τότε, δηλαδή, που το ναρκαλιευτικό πλοίο «ΤΣΑΤΑΛΤΖΑ» αφιερωμένο στη μαρτυρική Χωριστή, αρμένιζε στα γαλάζια νερά του Αιγαίου.
Η φωτογραφία είναι από το ημερολόγιο του Μουσικοδραματικού συλλόγου Χωριστής
«Η ΑΝΑΓΕΝΝΗΘΕΙΣΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ»
που κυκλοφόρησε το 2006 για τα 100 χρόνια από της ιδρύσεως του.
Τα κείμενα και η επιμέλεια είναι του συμπολίτη μας Δημητρίου Πασχαλίδη δασκάλου - συγγραφέα.
____________________________________________________________________________________________________________
[Ακολουθεί μια ιστορική και περιγραφική ανάλυση των γεγονότων της Χωριστής σύμφωνα με :
Τριάρχης Φ. (1981). Η Χωριστή Δράμας από το 17ο αιώνα ως τις παραμονές των Βαλκανικών πολέμων. Δραμινά Χρονικά, 2, 51-59.]
Το παρελθόν της
Από τα πολύ παλιά χρόνια οι ανάγκες των πρώτων κατοίκων της Χωριστής για επιβίωση την έκρυψαν στο βάθος ενός μικρόυ φαραγγιού, όπου σήμερα είναι η κοίτη ενός ξεροχείμαρρου. Επίκεντρο της Χωριστής ήταν και παραμένει ακόμα και σήμερα ο ξεροχείμαρρος αυτός, στς δύο όχθες του οποίου απλώνονται σε μακριά «χαρούμενη» κορδέλλα τα μαγαζιά, τα σπίτια, η Εκκλησία, το Αναγνωστήριο και η Κοινότητα.
Αυτός ο ξεροπόταμος, που χωρίζει τη Χωριστή στα δύο, «βάφτισε» και τη κωμόπολη. Γιατί η Χωριστή δεν είναι παρά η ηρωϊκή Τσατάλτζα του Μακεδονικού Αγώνα. «Τσατάλι» η ρίζα της λέξης Τσατάλτζα, είναι λέξη τουρκικής προελεύσεως και σημαίνει κλαδί που καταλήγει σε δύο παρακλάδια, όπως ακριβώς χωρίζει και αυτός ο ξεροπότμος το χωριό. Η σημερινή του ονομασία «Χωριστή» διαιωνίζει, λεκτικα, αυτό το διαχωρισμό.
Η Τσατάλτζα είναι από τα πιο παλία ελληνικά χωριά στο Ν.Δράμας, κατά τα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Δε γνωρίζουμε πότε ακριβώς πρωτοκατοικήθηκε, το όνομά της αναφέρεται στο οδοιπορικό του τούρκου Εβλιγιά Τσελεμπή, που περιόδευσε την περιοχη τον 17ο αιώνα. Αυτό σημαίνει ότι και τότε θα ήταν ένα αξιόλογο χωριό.
Οι Τσαταλτζιανοί είναι αυτόχθονες Έλληνες, που ζούνε εκεί από αιώνες, ως μια όμορφη και λεβεντόκορμη ελληνική ράτσα με αρχοντιά, αξιοπρέπεια και εθνική υπερηφάνια. Διαθέτουν πνευματική καλλιέργεια και λεπ΄το γούστο, που δε συναντιέται σε κάθε χωριό.
Το τοπικό τους ελληνικό γλωσσικό ιδίωμα παρουσίαζε πολλές ομοιότητες με το Θασιακό. Στο λεξιλόγιό τους δεν υπάρχουν σλαβικές λέξεις, και δεν υπάρχει αναμεσά τους ούτε ένας σλαβόφωνος. Και παρά τις προσπάθειες του Βουλγαρικού Κομιτάτου κατα τις αρχές του 20ου αιώνα, ποτέ κανείς σλάβος δε κατόρθωσε να κατοικήσει στο χωριό αυτό. Οι Τσαταλτζιανοί κράτησαν αναμένη τη φλόγα του Ελληνισμού στην καρδιά τους και στο χωριό τους.
19ος Αιώνας
Ο Χρυσόστομος στην Τσατάλτζα
Ο αγώνας αρχίζει - καρδιά του η Τσατάλτζα
Πολιτιστική Δραστηριότητα